Listy intencyjne i umowy przedwstępne w procesach rekrutacyjnych - poradnik


Zapraszam do poradnika na temat stosowania listów intencyjnych i umów przedwstępnych w procesach rekrutacyjnych.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

  • Czym w ogóle są listy intencyjne i umowy przedwstępne i jakie są różnice pomiędzy tymi oświadczeniami woli?
  • Jaki jest sens stosowania listów intencyjnych i umów przedwstępnych w procesach rekrutacyjnych?
  • W jakich sytuacjach listy i umowy mogą być korzystne i jakie konkretne korzyści uzyskuje kandydata, a jakie pracodawca?
  • Czy można stosować kary umowne w listach intencyjnych i umowach przedwstępnych?
Na powyższe i inne pytania znajdziesz odpowiedzi w niniejszym poradniku. Zapraszam do lektury!

To nie jest porada prawna
Proszę, nie traktuj niniejszego artykułu jako porady prawnej. Artykuł ma udzielić ogólnej wiedzy i wskazówek dla osób, które stawiają pierwsze kroki w kwestii listów intencyjnych i umów przedwstępnych w rekrutacji. Dopisek “poradnik” w tytule artykułu ma jedynie podpowiadać, że można znaleźć tu przydatne informacje.

Zdecydowanie polecam konsultować z własnym prawnikiem każdą decyzję, która może rodzić jakiekolwiek konsekwencje prawne.

List intencyjny a umowa przedwstępna - różnice
Nasz poradnik zaczniemy od omówienia różnic pomiędzy listem intencyjnym a umową przedwstępną. Są to zupełnie dwa różne rodzaje oświadczeń woli, o różnych konsekwencjach. Zrozumienie różnic pomiędzy listem intencyjnym a umową przedwstępną, jest absolutnie kluczowe do swobodnej rozmowy o ich stosowaniu.

List intencyjny a umowa przedwstępna - tytuł dokumentu
Tytuł dokumentu jest częstą przyczyną niepotrzebnego zamieszania wśród osób, które stykają się z kwestią listów intencyjnych i umów przedwstępnych. Wyjaśnijmy najpierw, czym jest tytuł dokumentu. 

Tytuł to tekst, który pojawia się najczęściej na samej górze dokumentu, często pogrubionym, większym rozmiarem tekstu. 

Tytuł dokumentu nie ma zasadniczo znaczenia dla stwierdzenia, czym dokument w rzeczywistości jest.

Tytuł może brzmieć “List intencyjny” podczas gdy w rzeczywistości dokument będzie zawierał umowę przedwstępną. Tytuł może brzmieć “Umowa przedwstępna” podczas gdy dokument będzie w rzeczywistości listem intencyjny. Tytuł może brzmieć “Promesa” podczas gdy w rzeczywistości nie będzie ani promesą, ani listem intencyjnym, ani umową przedwstępna. Dokument nie musi mieć nawet żadnego tytułu.

Jeśli zatem ktokolwiek z Państwa zobaczy na dokumencie jakiś tytuł, to proszę ten tytuł traktować jedynie jako wskazówkę co do zawartości dokumentu i jako nic więcej.

O tym, czym rzeczywiście jest dokument, rozstrzyga przede wszystkim treść dokumentu oraz intencje stron, które podpisały się pod dokumentem. W przypadku sporu co do tego, czym dokument jest i jakie konsekwencje prawne niesie, rozstrzygnie o tym sąd.

List intencyjny - co to jest?
Poniżej wyjaśniam, czym jest list intencyjny. Dzięki temu wyjaśnieniu dokładnie zrozumiesz, czym się różni list od umów przedwstępnych.

  • List intencyjny jest oświadczeniem jednej lub kilku stron. Oznacza to, że list intencyjny może podpisać zarówno tylko jedna osoba, jak i więcej osób.
  • List intencyjny wskazuje wolę podjęcia pracy, zatrudnienia, współpracy.
  • List intencyjny może być podpisany zarówno przez osobę fizyczną, jak i osobę prawną. W przypadku podpisywania dokumentów przez osobę prawną, dokument w praktyce podpisuje osoba fizyczna uprawomocniona (posiadająca pełnomocnictwo) do reprezentowania osoby prawnej. Najprostszym przykładem jest Prezes Zarządu spółki.
  • List intencyjny nie kreuje uprawnień i obowiązków między osobami, które ten list podpisały, lub które są w tym liście wskazane. Oznacza to, że:
    • jeśli osoba, która podpisała list intencyjny, zrezygnuje z zawarcia umowy o pracę lub umowy współpracy, drugiej stronie nie przysługuje żadne prawne roszczenie.
    • list w praktyce ma jedynie efekt psychologiczny, nie ma efektu prawnego.
List intencyjny - przykład
Niniejszym oświadczam, iż jestem zainteresowany podjęciem zatrudnienia w firmie Element na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży systemu ATS.

Jan Kowalski

Gdynia, 14.04.2022

Przedwstępna umowa o pracę
Przedstawiłem listy intencyjne. Teraz przejdźmy do umów przedwstępnych. Rozpoczniemy od przedwstępnej umowy o pracę. W dalszej kolejności omówimy też przedwstępną umowę współpracy, dla relacji B2B. 

Przedwstępna umowa o pracę musi zawierać:

  • Wszystkie niezbędne elementy umowy o pracę, które określa art 29 § 1 kodeksu pracy, tj:
    • rodzaj pracy (stanowisko, funkcja lub zakres czynności);
    • miejsce wykonywania pracy;
    • wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
    • wymiar czasu pracy;
    • termin rozpoczęcia pracy.
  • Oświadczenie kandydata, że zobowiązuje się do podjęcia pracy na w/w warunkach.
  • Oświadczenie pracodawcy, że zobowiązuje się zatrudnić kandydata na w/w warunkach.
Na podstawie powyższych wymagań, które są określone przez kodeks pracy, możemy stwierdzić, że przedwstępna umowa o pracę:

  • to dokument zawierający ściśle określone informacje;
  • musi być podpisana zarówno przez kandydata i pracodawcę;
  • tworzy zobowiązanie kandydata i pracodawcy do zawarcia umowy przyrzeczonej.
Co to jest umowa przyrzeczona? To po prostu umowa, na której podpisanie strony umawiają się w umowie przedwstępnej.

Przedwstępna umowa o pracę - przykład
Element oświadcza, iż zobowiązuje się do zatrudnienia Jana Kowalskiego w ramach umowy o pracę na warunkach określonych poniżej, a Jan Kowalski zobowiązuje się do podjęcia pracy na tych warunkach w ramach tejże umowy.

Warunki pracy:

Stanowisko: Specjalisty ds. sprzedaży systemu ATS

Miejsce wykonywania pracy: Zdalnie

Wynagrodzenie: 6 000 PLN brutto

Wymiar czasu pracy: pełen etat

Termin rozpoczęcia pracy: 01.04.2023

Podpis osoby reprezentującej Element

Podpis Jana Kowalskiego

Przedwstępna umowa o pracę - prawne zobowiązanie
Napisałem wyżej, że przedwstępna umowa o pracę tworzy zobowiązanie kandydata i pracodawcy do zawarcia umowy przyrzeczonej.

Oznacza to, że niedochowanie zobowiązania, czyli uchylenie się przez jedną ze stron od zawarcia umowy o pracę, uprawni drugą stronę do żądania naprawienia szkody.

Naprawienia jakiej szkody może żądać uprawniony? Czym jest ta szkoda dla pracodawcy a czym dla kandydata?

  • Dla kandydata szkodą będzie przede wszystkim wynagrodzenie, którego nie uzyskał od pracodawcy.
  • Dla pracodawcy szkodą będzie przede wszystkim wartość pracy, która nie została wykonana przez kandydata wskutek niezawarcia umowy o pracę.
  • W razie sporu między stronami sąd rozstrzygnie, czy odszkodowanie rzeczywiście jest należne i w jakiej wysokości.
Uwaga do kwestii wysokości odszkodowania– sądy stosują tak zwane miarkowanie, czyli dostosowywanie wysokości szkody do konkretnej sytuacji. W praktyce oznacza to, że w zdecydowanej większości przypadków sądy obniżają wysokość zasądzanej szkody w stosunku do wysokości szkody zgłoszonej przez stronę. Wynika to najczęściej z faktu wygórowanych żądań stron, a także z uwagi na uznawanie przez sądy pozycji pracodawcy jako pozycji uprzywilejowanej w stosunku do kandydata.

Nie ma natomiast reguły co do tego, jaką wysokość szkody sąd zasądzi. Jest to zawsze kwestia okoliczności konkretnej sytuacji oraz tego, w jaki sposób na tę sprawę spojrzy konkretny sędzia.

Przedwstępna umowa współpracy (B2B)
Umową przedwstępną do umowy współpracy (świadczenia usług), rządzą się mniej rygorystyczne reguły, niż w przypadku przedwstępnej umowy o pracę.

Przede wszystkim taką umową nie rządzi kodeks pracy. Kodeks pracy w relacjach B2B nie ma zastosowania. Stosujemy zatem wyłącznie kodeks cywilny.

W związku z powyższym należy uznać, że przedwstępna umowa współpracy powinna zawierać:

  • zakres czynności realizowanych przez strony w ramach współpracy;
  • wynagrodzenie i sposób jego wypłacania;
  • termin rozpoczęcia współpracy;
  • podpis obu stron umowy.
Jak widzisz, przedwstępna umowa współpracy zawiera podobne elementy do przedwstępnej umowy o pracy. Powyżej wskazany minimalny zakres informacji pozwala stwierdzić, jakie warunki ma określać umowa przyrzeczona i na jakich warunkach ma być realizowana współpraca.

Warto wiedzieć, że do treści przedwstępnej umowy współpracy można dodać więcej szczegółów, jak na przykład wymiar czasu świadczenia usług, czy na przykład standard, według którego praca ma być wykonywana. Jeśli w konkretnej sytuacji warto doprecyzować więcej szczegółów planowanej współpracy, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby w umowie przedwstępnej te szczegóły umieścić.

Przedwstępna umowa współpracy również rodzi prawne zobowiązania pomiędzy stronami, a uchylenie się jednej ze stron od zawarcia umowy przyrzeczonej, rodzi roszczenie o odszkodowanie.

Sposób określania wysokości odszkodowania przez sąd przebiega w taki sam sposób, jak w przypadku przedwstępnej umowy o pracę, z tym wyjątkiem, że w przypadku relacji pomiędzy przedsiębiorcami sąd może traktować obie strony równorzędnie, czego konsekwencją może być mniejsze miarkowanie kary zasądzonej wobec kandydata.

Przedwstępna umowa współpracy (B2B) - przykład
Element i Jan Kowalski wspólnie oświadczają, iż zobowiązują się do podjęcia współpracy, na warunkach określonych poniżej, w ramach której Jan Kowalski będzie realizował usługę polegającą na tworzeniu kodu programistycznego niezbędnego do rozwoju systemu ATS Element.

Warunki współpracy:

Zakres usług: wytwarzanie kodu programistycznego systemu ATS Element

Wymiar czasu: osiem godzin dziennie w dni robocze

Termin rozpoczęcia świadczenia usług: 01.04.2023

Wynagrodzenie: 16 000 PLN brutto

Podpis osoby reprezentującej Element

Podpis Jana Kowalskiego

W dokumencie brakuje wymaganych informacji?
Co, jeśli w dokumencie, który ma być umową przedwstępną (praca lub B2B), brakuje jakichś informacji, np. rodzaju pracy, bądź też terminu rozpoczęcia pracy?

Jeśli strony nie mogą dojść do porozumienia co do brakujących informacji, to jedyną prawomocną formą wyjaśnienia sprawy będzie skorzystanie z rozstrzygnięcia sądowego. Sąd zbada treść dokumentu oraz intencje stron (przesłuchując strony, a także ewentualnych świadków) i na podstawie własnej oceny stwierdzi, z jakiego rodzaju dokumentem mamy do czynienia i jakie obowiązki z treści tego dokumentu wynikają.

Nie jest zatem tak, że jeśli w dokumencie brakuje jakiejś informacji lub informacja jest niejasna, to dokument taki traci swoją prawną moc. Takie niejasności utrudniają porozumienie stron i realizację postanowień zawartych w dokumencie, niemniej jednak w ostateczności sąd pomoże rozstrzygnąć wszelkie wątpliwości i ustali ewentualne prawa i zobowiązania.

Czy można stosować kary umowne w listach intencyjnych i umowach przedwstępnych?
Listy intencyjne

    • Nie można. Dlaczego?
    • Ponieważ list intencyjny nie rodzi zobowiązania. Skoro zaś list intencyjny nie rodzi zobowiązania, to nie można wyegzekwować kary umownej przewidzianej na wypadek niewykonania zobowiązania.
Przedwstępna umowa o pracę lub współpracy

      • Można. Dlaczego?
      • Ponieważ umowa przedwstępna faktycznie zobowiązuje strony do zawarcia umowy przyrzeczonej. Zatem powstaje zobowiązanie, na wypadek braku realizacji którego można przewidzieć karę umowną.
Jaką wysokość kary umownej zastosować?
Nie istnieją przepisy regulujące wysokość kary umownej. Rozsądek i praktyka orzecznicza wskazują jednak na to, że wysokość kary powinna być adekwatna do szkody, jaką może ponieść strona z tytułu wycofania się drugiej strony z zawarcia umowy przyrzeczonej. Jak wspominałem wcześniej, w przypadku kandydata szkoda będzie zazwyczaj związana z nieuzyskaniem wynagrodzenia za pracę, a w przypadku pracodawcy z wartością pracy, którą kandydat miał wykonać.

Dyskusyjną kwestią jest również okres pracy (lub współpracy w przypadku relacji B2B), jaki powinniśmy wziąć pod uwagę ustalając wysokość kary. Miesiąc? Trzy miesiące? W mojej ocenie, o ile nie zachodzą jakieś szczególne okoliczności, okres trzymiesięczny będzie maksymalnym, który sąd uwzględni przy miarkowaniu kary. Trzy miesiące to w większości przypadków wystarczający czas na zrealizowanie ponownego procesu rekrutacyjnego.

Co do dolnej granicy kary, to pamiętajmy, że rolą kary jest m.in. zniechęcenie stron do uchylenia się od zawarcia umowy przyrzeczonej. Nie powinna być to zatem kara trywialna.

Kandydat negatywnie reaguje na zapis o karze umownej?
Jeśli kandydat reaguje negatywnie na zapis o karze umownej, to przede wszystkim należy wyjaśnić kandydatowi, dlaczego taki zapis został zaproponowany. Dwa najprostsze wyjaśnienia do przedstawienia kandydatowi:

  • Podpisując umowę przedwstępną, pracodawca zamyka proces rekrutacyjny (kandydat został wybrany, umowa została przyrzeczona). Zamykając proces rekrutacji dla pozostałych kandydatów, firma ryzykuje tym, że rezygnacja kandydata spowoduje konieczność ponownego poniesienia kosztu nowego procesu rekrutacyjnego. Ten nowy proces rekrutacyjny trzeba będzie prawdopodobnie przeprowadzić od początku, ponieważ inni kandydaci z poprzedniego procesu już najprawdopodobniej wybrali inne oferty.
  • Ponadto rezygnacja kandydata po zamknięciu procesu rekrutacyjnego może spowodować opóźnienia w realizacji przez pracodawcę swoich zobowiązań wobec kontrahentów. To z kolei może spowodować powstanie szkody, np. w wyniku konieczności zapłaty przez pracodawcę kar umownych przewidzianych w umowach z kontrahentami.
Ponadto:

  • Zastanów się, czy wysokość kary nie jest przesadnie wysoka. Jak wspomniałem wcześniej, kara powinna być na tyle wysoka, by zniechęcić kandydata do rezygnacji z zawarcia umowy przyrzeczonej, ale jednocześnie kandydat nie powinien obawiać się zrujnowania swojego życia, jeśli zrezygnuje z umowy przyrzeczonej z powodów, których nie mógł przewidzieć.
  • Wprowadź zasadę wzajemności, czyli uprawnij również kandydata do żądania kary umownej, jeśli pracodawca uchyli się od zawarcia umowy przyrzeczonej. Przykład takiego zapisu przedstawię poniżej.
  • Zastanów się, czy wprowadzenie kary do umowy jest uzasadnione. W przypadku stanowisk niskiego szczebla, gdzie wynagrodzenie jest stosunkowo niewysokie, albo też gdy oferta pracy w oczach kandydata nie jest wyjątkowa, zastosowanie kary umownej będzie wątpliwe.
Umowa przedwstępna z karą umowną - przykład
Przedwstępna umowa o pracę

Element oświadcza, iż zobowiązuje się do zatrudnienia Jana Kowalskiego w ramach umowy o pracę na warunkach określonych poniżej, a Jan Kowalski zobowiązuje się do podjęcia pracy na tych warunkach w ramach tejże umowy.

 

Warunki pracy:

Stanowisko: Specjalisty ds. sprzedaży systemu ATS

Miejsce wykonywania pracy: Zdalnie

Wynagrodzenie: 6 000 PLN brutto

Wymiar czasu pracy: pełen etat

Termin rozpoczęcia pracy: 01.04.2023

 

W przypadku uchylania się strony od zawarcia umowy przyrzeczonej, strona uchylająca się będzie zobowiązana do zapłaty drugiej stronie kwoty 50 000 PLN tytułem kary umownej.

 

Podpis osoby reprezentującej Element

Podpis kandydata

 

Przedwstępna umowa współpracy (B2B)

Element i Jan Kowalski wspólnie oświadczają, iż zobowiązują się do podjęcia współpracy, na warunkach określonych poniżej, w ramach której Jan Kowalski będzie realizował usługę polegającą na tworzeniu kodu programistycznego niezbędnego do rozwoju systemu ATS Element.

 

Warunki współpracy:

Zakres usług: wytwarzanie kodu programistycznego systemu ATS Element

Wymiar czasu: osiem godzin dziennie od poniedziałku do piątku

Termin rozpoczęcia świadczenia usług: 01.04.2023

Wynagrodzenie: 16 000 PLN brutto

 

W przypadku uchylania się strony od zawarcia umowy przyrzeczonej, strona uchylająca się będzie zobowiązana do zapłaty drugiej stronie kwoty 50 000 PLN tytułem kary umownej.

 

Podpis osoby reprezentującej Element

Podpis kandydata

 

Kiedy stosować list intencyjny a kiedy umowę przedwstępną?
Umowa przedwstępna – gdy zostały wynegocjowane wszystkie niezbędne elementy umowy o pracę lub umowy współpracy (b2b). Bez tych elementów umowa nie mogła by powstać. 

List intencyjny – gdy istnieje wola współpracy, ale jeszcze proces negocjacji nie został zakończony. W tej sytuacji brakuje kluczowych elementów umowy przedwstępnej, więc pozostaje nam tylko list intencyjny jako pisemne potwierdzenie woli zatrudnienia lub współpracy.

Korzyści stosowania listów intencyjnych i umów przedwstępnych dla kandydatów i dla pracodawców.
Listy intencyjne

W przypadku listów intencyjnych korzyścią dla pracodawcy i kandydata jest przede wszystkim uzyskanie wyraźnego potwierdzenia woli zatrudnienia lub współpracy. Na tak dynamicznym i trudnym rynku pracy pojawiają się często zmiany zdania, zazwyczaj kandydatów, ale nierzadko także pracodawców (np. zmiana wymagań w toku procesu rekrutacyjnego). Uzyskanie wyraźnego potwierdzenia woli zatrudnienia lub współpracy, w formie listu intencyjnego, może być wartościowe dla obu stron przyszłej umowy.

Pamiętajmy jednak, że list intencyjny nie ma mocy prawnej. Mocą listu intencyjnego jest działanie psychologiczne, które sprowadza się do tego, że łatwiej zmienić zdanie, jeśli nie padła wcześniej żadna formalna deklaracja. Trudniej zdanie zmienić, jeśli zadeklarowaliśmy wolę współpracy w formie dokumentu, jakim jest list intencyjny.

Umowy przedwstępne

Korzyści dla kandydat

  • Kandydat zabezpiecza swój interes, zanim złoży wypowiedzenie bieżącej umowy. Kandydatowi łatwiej podjąć decyzję o wypowiedzeniu, jeśli posiada już prawne zobowiązanie pracodawcy do zatrudnienia/współpracy.
  • Kandydat otrzymuje gwarancję wynegocjowanych warunków współpracy, co ma tym większe znaczenie, im więcej czasu pozostaje do podpisania umowy przyrzeczonej. Im więcej czasu do podpisania umowy przyrzeczonej, tym więcej w tym czasie może się wydarzyć i tym większe ryzyko, że pojawi się presja na zmianę ustalonych warunków.
  • Kandydat zapewnia sobie komfort zamknięcia innych procesów rekrutacyjnych, które absorbują czas i energię kandydata. Kandydat może poinformować pozostałych rekruterów, że podpisał już umowę i tym samym definitywnie zamyka temat rekrutacji.
Korzyści dla pracodawcy

  • Pracodawca zabezpiecza sprawę zatrudnienie kandydata w przewidzianym terminie. Może zatem zakończyć proces rekrutacji i zwolnione zasoby osób zaangażowanych w ten proces skierować na inne zadania.
  • Pracodawca zabezpiecza się przed renegocjowaniem warunków współpracy. Podobnie jak w przypadku kandydata, pracodawca chroni się przed ryzykiem renegocjacji warunków współpracy. Skoro bowiem obie strony zakończyły negocjacje i podpisały umowę przedwstępną potwierdzającą warunki zatrudnienia lub współpracy, to trudniej będzie kandydatowi uzasadnić konieczność zmiany tych warunków.
Komentarz do opinii "zmuszanie kandydata do pracy"
Spotkałem się kilkukrotnie z opinią, że stosowanie umów przedwstępnych to zmuszanie kandydatów do pracy, której nie chcą i taki pracownik będzie niewydajny oraz i tak zrezygnuje z pracy.

Z pewnością zatrudnianie kogokolwiek, kto nie chce pracować, nie ma większego sensu. Pamiętajmy jednakże, iż nie jest celem umowy przedwstępnej zmuszanie kogokolwiek do czegokolwiek.

Celem jest zabezpieczenie obu stron umowy przed podjęciem decyzji nieprzemyślanej lub niepewnej, z której strona wycofałaby się przed podpisaniem umowy przyrzeczonej.

Zdarza się bowiem zbyt często, że kandydat deklaruje ustnie chęć podjęcia współpracy, a następnie zmienia zdanie, nierzadko na ostatnich etapach rekrutacji. Tego rodzaju zmiany decyzji wynikają najczęściej z zaangażowania kandydata w kilku równoczesnych procesach rekrutacyjnych i poszukiwanie przez kandydata najlepszej oferty. Deklaracja kandydata, o tym, że jest zainteresowany pracą lub współpracą, złożona w trakcie prowadzenia przez kandydata rozmów z kilkoma firmami, to deklaracja bezwartościowa dla pracodawcy (po co deklaruje, skoro jednocześnie negocjuje inne oferty).

Jeśli pod wpływem takiej deklaracji pracodawca podziękuje innym wartościowym kandydatom, a kandydat jednak wybierze inną ofertę, to pracodawca poniesie szkodę związaną z koniecznością przeprowadzenia ponownego procesu rekrutacyjnego.

Ponadto, jak już wspominałem wcześniej, umowa przedwstępna chroni kandydata przed zmianą decyzji pracodawcy, np. w wyniku pojawienia się w procesie rekrutacyjnym innego, lepszego kandydata.

W związku z powyższym twierdzenie, że umowa przedwstępna ma zmuszać kandydata do pracy, jest chybione ponieważ pomija istotę tej umowy, jaką jest ochrona stron umowy.

Po co podpisywać umowę przedwstępną jeśli można od razu podpisać umowę o pracę lub współpracy
Umowę o pracę lub umowę współpracy może wskazywać przyszły termin rozpoczęcia pracy lub współpracy. Może zatem być tak, że pracownik jest jest jeszcze zatrudniony u dotychczasowego pracodawcy, ale już podpisuje kolejną umowę o pracę z odroczonym terminem rozpoczęcia pracy. Ten odroczony termin rozpoczęcia pracy zaplanowany został na datę następującą po dacie zakończenia pracy u obecnego pracodawcy. 

Skoro można mieć podpisane dwie umowy o pracę (jedną obecną i jedną z odroczonym terminem rozpoczęcia pracy), to po co w ogóle podpisywać umowy przedwstępne?

Stosowanie umowy przedwstępnej będzie przydatne w przypadku, gdy bieżąca umowa kandydata zawiera zakaz zawierania umów o pracę lub współpracy w trakcie obowiązywania umowy. Tego rodzaju zakazy stanowią zazwyczaj część zapisów zakazujących działań konkurencyjnych. Stosowanie takich zapisów jest dozwolone zarówno w umowach o pracę i współpracy.

Omawiając temat zakazu konkurencji należy podkreślić, że zakaz ten może być uregulowany na różnorodne sposoby. Zakaz konkurencji może zabraniać pracownikowi m.in.:

  • wykonywania pracy lub usług;
  • podpisywania umów o pracę lub współpracy;
  • podpisywania jakichkolwiek umów, których celem jest podjęcie pracy lub współpracy.
Powyższe trzy przykładowe ograniczenia nie wyczerpują wszystkich możliwości i należy zawsze dokładnie przeanalizować treść konkretnych zapisów aby ustalić ich konsekwencje i podjąć odpowiednią decyzję co do dalszych kroków.

Odnosząc się do powyższych przykładów, umowa przedwstępna będzie odpowiednia do zastosowania w przypadku, gdy bieżąca umowa kandydata zabrania podpisywania umów o pracę lub współpracy. Umowa przedwstępna nie jest umową o pracy lub współpracy. Jej zawarcie nie złamie tak sformułowanego zakazu konkurencji.

Podsumowując trzy wskazane powyżej rodzaje zapisów o zakazie konkurencji:

  • zakaz wykonywania pracy lub usług – jeśli w zakazie mówi się jedynie o “wykonywaniu” pracy lub “świadczeniu” usług, wówczas nie ma zakazu podpisywania umów, które zobowiązują do pracy lub do świadczenia usług w przyszłości. Można zatem podpisać umowę pracy lub współpracy z odroczonym terminem rozpoczęcia jej wykonywania, który to termin powinien zapaść po upływie okresu obowiązywania zakazu konkurencji. 
  • zakaz podpisywania umów o pracę lub współpracy – nie można podpisać umowy pracy lub współpracy; można podpisać umowę przedwstępną, ponieważ nie jest to definitywna (przyrzeczona) umowa o pracę lub współpracy. 
  • zakaz podpisywania jakichkolwiek umów, których celem jest podjęcie pracy lub współpracy. W takim wypadku nie można podpisać ani umowy przedwstępnej ani umowy o pracę lub o świadczenie usług; można natomiast podpisać list intencyjny, ponieważ list intencyjny nie jest umową i nie zawiera elementu obligacyjnego, tj. wiążącego zobowiązania do zawarcia określonej umowy o pracę lub współpracę.
Umowa o pracę pod warunkiem?

Jest jeszcze jedna sytuacja, w której nie możemy zastosować umowy o pracę (nie dotyczy to umów współpracy) i warto wówczas zastosować przedwstępną umowę pracy. Chodzi o zawarcie umowy pod warunkiem. Kodeks pracy zabrania zawierania umów o pracę pod warunkiem.

Przykład: 

Pracodawca, firma z branży IT, stara się o zlecenie na stworzenie aplikacji. Do realizacji tego zlecenia pracodawca będzie potrzebował dodatkowego pracownika i już wyłonił kandydata na to stanowisko w toku procesu rekrutacyjnego. Pracownik i pracodawca chcą potwierdzić wolę współpracy w formie umowy. Pracodawca chce jednak uzależnić możliwość zatrudnienia kandydata od tego, czy zlecenie na stworzenie aplikacji zostanie rzeczywiście otrzymane. Pracodawca cały czas stara się o to zlecenie, ale nie wie, czy te starania przyniosą oczekiwany rezultat. Jeśli pracodawca zlecenia nie otrzyma, to nie będzie miał również pracy dla kandydata.

W powyższej sytuacji może przyjść do głowy pomysł na podpisanie umowy o pracę pod warunkiem zawieszającym otrzymania zlecenia na stworzenie aplikacji. Warunek działałby tak, że po podpisaniu umowy o pracę stosunek pracy nie jest jeszcze nawiązany. Nawiązanie stosunku pracy nastąpi dopiero w chwili ziszczenia się warunku, jakim jest otrzymanie zlecenia na napisanie aplikacji.

Rozwiązanie wydawałoby się sensowne – obie strony wszystko uzgodniły, podpisały umowę i ze startem pracy czekają już tylko na zlecenie udzielone pracodawcy przez swojego klienta. Niestety takie rozwiązanie jest zabronione przez kodeks pracy. Kodeks pracy zabrania zawierania umów pracy pod warunkiem.

Z pomocą przychodzi umowa przedwstępna, w której zawrzemy wskazany warunek. Zgodnie z takim warunkiem zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej powstałoby wyłącznie pod warunkiem, że pracodawca otrzymałby zlecenie od swojego klienta.

Powyżej wskazałem tylko kilka przykładowych sytuacji zastosowania umów przedwstępnych i listów intencyjnych. W rzeczywistości każdy przypadek może być inny. Raz jeszcze podkreślam, że zawsze należy sprawdzić zapisy obowiązujących umów, zbadać interesy i zamiary stron i podjąć przemyślaną decyzję co do tego, czy w ogóle chcemy składać jakiekolwiek oświadczenia woli (list, umowa), a jeśli tak, to o jakiej treści.

Napisz do mnie, jeśli masz jakiekolwiek uwagi do tego poradnika lub pomysł na uzupełnienie jego treści.